Sterzoeker over Wierook (1)

Sterzoeker vroeg zich af: Wat is Wierook? Waar wordt het van gemaakt? Waarom wordt het gebruikt in rituelen? Wat doen wij bij het wieroken? Wat is de functie van Wierook? Wat is de betekenis van het wieroken tijdens de ceremonie? In deze blog-serie gaan we nader in op wat wierook zo al is en wat we er mee kunnen doen.

Wierook is welriekende rook. Wierook is afgeleid van het Gotische woord Weihs (wiiees) betekent heilig. Wihrouh is Oud hollands en betekent heilig. Wie-rook is heilige-rook. Wijden is zegenen. Wie-rook betekent dan heilige, gezegende rook of rook die iets moet wijden.

Wierook is een plantaardig uitscheidingsproduct dat op natuurlijke wijze of door het in ritsen van de stam uittreedt. Je kunt dit vergelijken met de manier waarop de grondstof voor rubber wordt gewonnen. Net als bij de rubberpalm ontstaat ook bij de wierook, of mastiek struik, een melkachtig vloeibaar gomhars dat bij contact met de zuurstof uit de lucht en voldoende zonnewarmte hard wordt. Daarbij verandert de kleur van wit in goudgeel. Deze harsklompjes, die algemeen als 'tranen' bekend staan worden dan afgesneden en verzameld.

De oogst van deze 'tranen' of harsklompjes vindt twee maal per jaar plaats; eenmaal in het voorjaar en eenmaal in de herfst. In Egypte werd slechts eenmaal jaarlijks geoogst en wel tijdens de hondsdagen/ (dat is de periode waarin de Hondster in de ochtend waarneembaar was; de warmste, droogste en ongezondste tijd van het jaar van half juli tot half augustus). De Wierookstruik werd daar met Sirius in verband gebracht, de woonplaats van de goden.

De hars (olibanum) komt van de wierookboom (Boswellia)

De basis van Wierook bestaat uit een aantal gomharsen. De voornaamste zijn Olibanum, dit is de wierookboom, een gomhars van enkele soorten van het geslacht Boswelia, verkregen door het melksap uit de verwonde stam aan de lucht te laten verharden. Mirre is een gomhars van bepaalde soorten van het geslacht Commiphora. Benzoëhars is afkomstig van de Indonesische of Aziatische benzoëboom.

Aan de gomharsen worden andere reukstoffen toegevoegd, o.a. sandelhout, hetgeen bijdraagt tot een specifieke geur. Sandelhout komt van de sandelboom (Santalum album), die voornamelijk in Indonesië groeit. De olie ervan wordt in de cosmetica gebruikt. Verder worden toegevoegd:lavendel, rozenolie of andere vluchtige oliën, gedroogde bloemen en kruiden. Er bestaat geen vast recept voor wierook.

Gommen is een verzamelnaam van in water oplosbare plantaardige afscheidingsproducten, meestal polymere suikers, een appreteermiddel, een kleefstof. De belangrijkste van de gommen is de Arabische gom, een gomsoort, die door aansnijden van de bast van verschillende soorten acacia gewonnen wordt en gebruikt wordt als kleefstof, als bindmiddel en als schutcolloïd (dit is een beschermende lijmlaag) in levensmiddelen en in de farmaceutische industrie.

Wat wij over het algemeen onder het begrip "wierook" verstaan, is een mengsel uit verschillende harssoorten, die vaak ook nog met andere plantendelen zoals bloesems en specerijen vermengd zijn. In een mengsel kunnen zich wel tot 200 verschillende chemische stoffen met elkaar verbinden. Toch blijft Wierook daarbij zijn karakteristieke geur behouden.

Wierook wordt o.a. toegepast voor het rituele en ook voor het niet rituele gebruik als geurende reukstof, in de gezondheidszorg,in bepaalde vochtwerende houtlakken en het werkt uitstekend tegen houtwormen. Wierook in zijn natuurlijke vorm bestaat voor 60-70% uit harsstoffen, 27-35% uit gummi en 5-7% uit etherische oliën. Men kan Wierook compleet oplossen in 90% geethanol, hetgeen in de parfumfabricage wordt toegepast.