Penu, Het Verhaal van de Egyptische Muis

Afgelopen voorjaar was ik twee weken in Egypte en ik bracht twee keer een bezoek aan het Egyptisch museum van oudheden in Cario. In het museum ontdekte ik iets heel bijzonders. Wat ik ontdekte was naar mijn mening zo bijzonder, dat ik in eerste instantie dacht, dat iemand een grapje met de bezoekers van het museum wilde uithalen. Omdat Egyptenaren wel van humor houden, zou het naar mijn idee best kunnen, dat een suppoost een grapje wilde uithalen en daarom een paar komische tekeningen had opgehangen , tussen alle serieuze spullen, om zich te vermaken met de reacties van het publiek. Dit blijkt echter niet het geval te zijn. De oude Egyptenaren tonen ons door deze afbeeldingen een groot gevoel voor humor.

Een Muis draagt een fijn linnen gewaad, een drankje wordt haar aangeboden door een kat in e rol van een bediende, terwijl een ander kat haar haren verzorgt. Dit is een van tekeningen, op papyrus, welke ik in het Egyptisch Museum in Caïro ontdekte.

Tussen alle prachtige spullen, in het museum, was er een muur gereserveerd voor kleine fresco’s en papyrus tekeningen. Sommige waren niet groter dan 10 bij 10 centimeter. Hiertussen bevonden zich een tweetal afbeelding van dierfiguren in een ongewone setting . Ik zou er dan ook bij zo aan voorbij zijn gelopen, maar een nadere blik toonde mij dat het hier om komische en humorvolle afbeeldingen van dieren in een mensenrol ging uit het oude Egypte.

Afbeelding van dierfiguren zijn op zich natuurlijk niet zo bijzonder . Iedereen weet dat de oude Egyptenaren van katten hielden. En er zijn dan ook vele practige afbeeldingen en beeldjes gevonden van katten in Egypte.

Bijna elke Egyptische collectie bevat wel een standbeeld van een kat, welke de godin Bastet representeert, of een katten mummie. Prins Thoetmosis, zoon van Amenhotep III, had een zeer speciale sarcofaag, zodat zijn favoriete kat kon worden begraven samen met hem. Maar hoe zit het met traditionele rivaal van de kat, de muis?

Muizen en ratten zijn altijd een probleem waar graan wordt opgeslagen. omdat graan zo belangrijk was voor de Egyptenaren, was het ondercontrole houden van dit (on)gedierte van cruciaal belang voor het welslagen van de oogst.

In een boek, geschreven in het oude Egypte, om leerlingen aanmoedigen om zich te wijden aan hun studie, vergelijkt de auteur het leven van een schrijver met andere beroepen. Hij Schijrft het volgende over muizen: "Bedenk hoe de boer lijdt wanneer de oogst wordt geteld. Plagen hebben de helft weggenomen van het graan. Muizen in overvloed in de velden en de mussen om het te stelen. Wee de boer!" Katten speelde een grote rol in het muis-vrij-houden van de huisen.

De Egyptenaren gebruikten de namen van dieren als bijnamen voor personen, die vaak werden aangehouden ver na de kindertijd. Een jongen zou Pamiu, 'Tomkat' kunnen worden genoemd, en een meisje zou Tamiu, 'Poessiekat' of 'Kitten' genoemd kunnen worden. Het Egyptische woord voor muis penu, werd ook gebruikt als een kinderlijke bijnaam.

De Egyptenaren hadden een gevoel voor humor. Dit je kunt zien in de schetsen of doodles op restjes van kalksteen, genaamd ostraca, of op papyrus. Deze afbeeldingen waren bedoeld als spotprenten, waarin dieren de plaats innemen van de mens. Bij veel van deze afbeeldingen zij de traditionele rollen omgedraaid, net als bij een Tom en Jerry cartoon, waarbij de muis altijd de is betere van de kat.

Hoewel geen van deze afbeeldingen een titel heeft, denken sommige Egyptologen dat het mogelijk is, dat deze cartoons illustraties zijn van bekende verhalen of fabels, die werden doorgegeven van generatie op generatie en van mond tot mond, maar werden nooit opgeschreven.

Mogelijk representeren deze afbeeldingen moralistische, of allegorische verhalen zo als de fabels van Aesop's, of ze kunnen eenvoudig weg bedoeld zijn als verhalen voor kinderen zoals; The Beatrix Potter's Tale van Tom Kitten en The Tale of Samuel Whiskers.

Een tekening op papyrus, waarin een muis gezeten op een mooie stoel en wordt bediend door katten, een kat met een waaier en een kat die de muis voedsel aanreikt.

Verhalen van oorlogen tussen katten en muizen worden gevonden in vele culturen, met name in het Nabije Oosten. Zij ze mogelijk allemaal afkomstig uit een oude Egyptische humoristisch verhaal? De meeste van de ostraca afbeeldingen met katten en muizen zijn afkomstig uit het Nieuwe Rijk periode, en vrijwel zeker afkomstig van het dorp van de arbeiders van Deir el-Medina.

Een meer uitgebreide versie van deze afbeeldingen is te zien op een papyrus, welke nu bevindt; in Turijn in het Egyptisch Museum. De Papyrus laat een complete veldslag scène zien. De Koning Muis, in zijn wagen, leidt zijn leger van muizen, gewapend met speren en bogen, omdat zij een aanval doen tegen een fort die wordt verdedigd door katten.

De soldaatmuizen beklimmen ladders en bereiken de top van de muren, en ze zijn zo woest dat de katten smeken om genade. Dit was een waarschuwing over wat er gebeurt wanneer het evenwicht van het universum, die de Egyptenaren Maat noemden, boos is.
Deze papyrus afbeelding is vergelijkbaar met de gevechtscènes die je kunt zien op de muren van de tempels gebouwd door Ramses II, zoals Karnak, Luxor en Aboe Simbel, waarop de koning de wetten van de Maat verdedigt, door het veroveren van Egypte's vijanden.

Maar de andere afbeeldingen zouden net zo gemakkelijk kunnen worden gezien als illustraties van verhaal voor de kinderen. Een kat als kindermeisje die een babymuis in een omslagdoek of een sling draagt. Nog een ander afbeelding toont een elegante dame-muis waarvan haar haar haren gekapt wordt door een katte-meid terwijl andere katten-personeelsleden eten en drinken aanbieden.

Er is ook een hele leuke afbeelding gevonden, die een muis toont in goede doen. Zeg maar een hele dikke muis,(of eventueel een rat), die jongleert, gekleed in een fijn geplooide linnen kilt.

Muizen rechtspraak en straf.

Muizen zijn soms afgeschilderd als ambtenaren, die katten vervorderen en getuigen bij straffen. Misschien zijn de afbeeldingen het equivalent van onze politieke cartoons die gevoelens over de heersende klassen, de regering en ambtenarij in het algemeen uitbeelden en weergeven.

Kat en muis afbeeldingen blijven ook verschijnen in de Late Periode. Het meest verrassende is een reliëf uitgehouwen in de tempel van Medamud, waar een vrouwelijke muis een feest geniet, ze wordt geserveerd door katten, terwijl ze vermaakt wordt door een krokodil dit een luit voor haar bespeelt. Deze scène is veel formeler dan de snelle schetsen van de Koninklijke werklieden of de doodles van een verveelde schrijver.

Niemand kan nog vertellen waarom de scene werd opgenomen is in een tempel, waar je meer conventionele religieuze voorstellingen zou verwachten te zien. Het is mogelijk dat de afbeelding betrekking heeft op een mythe, of goddelijk verhaal, welke nooit werd opgenomen in geschreven vorm.

In mijn zoekocht naar afbeelding van muizen in de rol van de dienaar van de kat, kwam ik tevens een Persische sprookjesboek tegen getiteld: The Cat and the Mouse, samengesteld door Hartwell James, en geillusteerd door John R. Neill

Hierin vond ik de onderstaande illustraties.




.:._______________________________________________________.:.
Lees reacties of laat uw reactie, vraag of opmerking achter, door dubbel te klikken op het woord reacties in onderstaande regel: